Οι υπαρξιακές αναζητήσεις μιας θεραπεύτριας

Ένας θεραπευόμενος μου με αφορμή ένα σχετικό άρθρο που διάβασε θεώρησε πως έχει άγχος θανάτου και ζήτησε να του προτείνω κάποια βιβλία. Όπως μου διευκρίνισε, το άγχος του είναι υπαρξιακό.

Είχαμε συζητήσει εκτενώς τους τρόπους με τους οποίους μπλοκάρει τον εαυτό του από το να τολμήσει να ζήσει και ήμασταν στη φάση που προσπαθούσε να βρει τι ακριβώς θέλει από τη ζωή του, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.

Οφείλω να ομολογήσω ότι με χαρά άκουσα την ανησυχία του για το θάνατο γιατί μέσα μου πιστεύω ότι είναι μια προσπάθεια «δέσμευσης» στη ζωή. Ο Γιάλομ (Irvin Yalom γνωστός Αμερικανός ψυχίατρος- ψυχοθεραπευτής) λέει πως τα βασικά υπαρξιακά ζητήματα που διαπραγματεύονται οι άνθρωποι αφορούν την απομόνωση/ μοναξιά, την ελευθερία, την έλλειψη νοήματος και το φόβο θανάτου. Επισημαίνει πως «οι φόβοι είναι σαν τα αστέρια- βρίσκονται πάντα εκεί, αλλά τους κρύβει η λάμψη της ημέρα» (από το βιβλίο «ο κήπος του επίκουρου»).

Όσο και αν για τον θεραπευόμενο μου το άγχος του, του έμοιαζε ξαφνικό, για μένα όμως ήταν μια ένδειξη εξέλιξης και εμβάθυνσης σε πιο εσωτερικά μονοπάτια.

Θα μπορούσα λοιπόν να του πω να διαβάσει ένα από τα πρώτα βιβλία του Γιάλομ: «Η μάνα και το νόημα της ζωής. Ιστορίες ψυχοθεραπείας». Καθόλου τυχαίος τίτλος μιας και ο Γιάλομ στην αρχή της καριέρας του είχε δουλέψει με ομάδες θεραπευόμενων με καταληκτικές ασθένειες, όπου ένα από τα βασικά θέματα που ανακινούνται είναι το νόημα της ζωής μπροστά τον επικείμενο θάνατο. Θα μπορούσα να του προτείνω να διαβάσει το «Ζήτημα θανάτου και ζωής. Αγάπη, απώλεια και αυτό που έχει τελικά σημασία», το τελευταίο του βιβλίο που ξεκίνησε να το γράφει μαζί με τη γυναίκα του και το τελείωσε μόνος του. Διαπραγματεύεται την πορεία προς το θάνατο – πως τη ζει το ζευγάρι που είναι χρόνια μαζί, το πένθος του μετά το θάνατο της γυναίκας του Μέριλιν και τον δικό του που πλησιάζει. Όμως δεν ξέρω ούτε αν αυτό θα τον βοηθούσε.

Ίσως να του πρότεινα το “Tuesday’s with Morris”, όπου μαθητής και καθηγητής ξανά συναντιούνται μετά από χρόνια κάθε Τρίτη, με τον δεύτερο να δίνει μαθήματα ζωής στον πρώην φοιτητή του. Κάθε κεφάλαιο του βιβλίου είναι και μια συνάντηση/ συζήτηση μεταξύ των δυο αντρών.

Ενδεχομένως να του έλεγα να διαβάσει την «Τελευταία Διάλεξη» του Ράντυ Πάους, όπως θα διάβαζε στο οπισθόφυλλο: «Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα χαρτιά που μας μοιράζουν, μπορούμε όμως να παίξουμε το παιχνίδι με το δικό μας τρόπο». Τι θα αφήναμε πίσω μας αν ξέραμε ότι πολύ σύντομα θα πεθάνουμε; Αν αύριο χανόμασταν, ποια θα θέλαμε να είναι η κληρονομιά μας;». Ένα μικρό βιβλίο που συμπυκνώνει τη σοφία της δικής του ζωής και που όταν το διάβασα πριν χρόνια και έγινε αμέσως αγαπημένο.

Σκέφτομαι πως ίσως και να έβρισκε νόημα στο βιβλίο του νευροχειρουργού Πολ Καλανίθι (Paul Kalanithi) «Όταν η ανάσα γίνεται αέρας» που διαγνώστηκε με καρκίνο του πνεύμονα στο τέταρτο στάδιο και αναλογίστηκε τι δίνει αξία στη ζωή ώστε να τη ζεις σε πείσμα του θανάτου. Πως ένας γιατρός γίνεται ο ασθενής και πως βιώνει το ερχομό του τέλους.

Οι περισσότεροι συγγραφείς πέθαναν, όπως θα συμβεί αργά ή γρήγορα σε όλους μας, όμως άφησαν με το παραπάνω το αποτύπωμα του πάθους τους για ζωή και βρήκαν νόημα μέχρι και την τελευταία εκπνοή.

Όμως όσο το σκέφτομαι, συνεχίζω να μην είμαι σίγουρη αν αυτά τα αναγνώσματα θα ήταν βοηθητικά.

Το καλοκαίρι διάβασα το βιβλίο «Άνθρωποι με άγχος». Ένα καλογραμμένο βιβλίο, που κυλάει ευχάριστα παρόλο, που όπως λέει και ο τίτλος του διαπραγματεύεται τα άγχη, μικρά ή μεγάλα, που κουβαλάνε όλοι οι ήρως του βιβλίου και σχεδόν όλοι μας. Ο λόγος που ίσως το πρότεινα είναι γιατί στο τέλος σου αφήνει αυτή τη γλυκιά αίσθηση σύνδεσης και αγάπης προς όλους. Μια τρυφερή ανθρωπίλα. Μιας και όλοι παλεύουμε για το καλύτερο και τελικά, όταν κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε, αυτό είναι υπερ αρκετό.

Μια άλλη σκέψη που κάνω είναι, να του προτείνω να διαβάσει ποίηση. Ότι δεν εμπεριέχεται στη λογοτεχνία, χωράει στην ποίηση. Ίσως πιο αυτοβιογραφικούς ποιητές και ποιήτριες, όπως η Ann Sexton, η Sylvia Plath τόσο αληθινές, με τόσο ζωντανό και άμεσο λόγο, και ας υπήρξαν αυτόχειρες. Ίσως να του πρότεινα και τον δικό μας Μίλτο Μακρίδη να του μιλήσει για το δικά του ναυάγια ή τον Γιάννη Ευσταθιάδη να του εξηγήσει το απόλυτο μηδέν της μοναξιάς ή πως είναι να ουρλιάζεις στη σιωπή του τίποτα. Μπορεί αν διάβαζε Κική Δημουλά να τον βοηθούσε να έρθει σε ρήξη με το λίγο.

Καταλήγω πως δεν ξέρω αν έχω να του προτείνω κάτι να διαβάσει. Όμως η δική του αγωνία, κινητοποίησε κάτι σε μένα, και με βοήθησε να γράψω αυτό το κείμενο. Γιατί αυτό έχω βρει εγώ ως νόημα στη δική μου ζωή. Να συνδέομαι με τις ιστορίες των άλλων, προσπαθώντας να βοηθήσω να μπει σε λέξεις το εσωτερικό τους συναισθηματικό τοπίο και να συνοδεύω τον καθένα και την καθεμία, στο προσωπικό του/της ταξίδι αυτογνωσίας.

Εξάλλου όπως πολύ εύστοχα έχει πει ο Μπρετόν: «όποια και αν είναι η ερώτηση, ο άνθρωπος είναι η απάντηση».

Α. ελπίζω να βρεις στο κείμενο κάποια βοτσαλάκια που ίσως σε βοηθήσουν να περπατήσεις το δρόμο προς το δικό σου νόημα.

 

Πρωταγωνιστούν τα βιβλία:

• Irvin Yalom «Η μάνα και το νόημα της ζωής»
• Irvin Yalom «Ζήτημα θανάτου και ζωής. Αγάπη, απώλεια και αυτό που έχει τελικά σημασία»
• Mitch Albom “Tuesdays with Morris”
• Randy Pausch- Zaslow Jeffrey «Η τελευταία διάλεξη»
• Paul Kalanithi «Όταν η ανάσα γίνεται αέρας»
• Backman Fredrik «Άνθρωποι με άγχος»

Το φαινόμενο Dunning-Kruger

Το φαινόμενο Dunning-Kruger είναι ότι οι πιο αδύναμοι γνωστικά άνθρωποι αγνοούν τις ελλείψεις τους και δεν αντιλαμβάνονται την ανικανότητα τους.

Η ψυχική υγεία είναι ένα παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα

Το μυαλό κάθε ανθρώπου είναι υπέροχο, πολύπλοκο και διαφορετικό. Τα δικαιώματά μας όμως είναι τα ίδια.

«Η Παλέτα των Δύσκολων Συναισθημάτων» – Παρουσίαση στο Public

Παρουσίαση του νέου βιβλίου «Η Παλέτα των Δύσκολων Συναισθημάτων»

Διαχείριση άγχους των Πανελλαδικών εξετάσεων και κρίσεων πανικού

Οδηγός για μαθητές και γονείς από την Έρα Μουλάκη, στην Naftemporiki TV

«Όλα για την ζωή μας»: Ο «κακός συνάδελφος»

H δημοσιογράφος- παρουσιάστρια Χριστίνα Βίδου και η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, Έρα Μουλάκη, μίλησαν στο «Όλα για τη Ζωή μας» και στον Μιχάλη Κεφαλογιάννη αναφορικά με τον κακό συνάδελφο και πώς αντιμετωπίζεται η κατάσταση.

Τοξικοί συνάδελφοι

Η ύπαρξη τοξικών συναδέλφων είναι συχνό φαινόμενο στο χώρο εργασίας, έρευνες δείχνουν πως ένα μεγάλο ποσοστό αναγκάζεται τελικά να εγκαταλείψει την εργασία του εξ αιτίας μίας τέτοιας σχέσης.