Συχνά όταν δηλώνω ότι είμαι ψυχολόγος μετά την πρώτη αυθόρμητη ερώτηση, αν μπορώ να τους ψυχολογήσω, και την εξίσου αυθόρμητη απάντηση όχι, γιατί δεν είμαι μάντης, και κοιτώντας βαθιά στα μάτια των ανθρώπων δεν βλέπω την ψυχή τους, με ρωτούν αν ισχύει ότι πρέπει κανείς να ανατρέξει στη παιδική του ηλικία και να τα αναλύσει όλα.

Εδώ η απάντηση δεν είναι τόσο ξεκάθαρη, αλλά σε γενικές γραμμές ισχύει. Όχι όμως με ένα μοιρολατρικό τρόπο αλλά γιατί στην οικογένεια μαθαίνουμε πως να σχετιζόμαστε και τι να περιμένουμε από τους σημαντικούς άλλους αργότερα στη ζωή. Γιατί οι σχέσεις με τους γονείς μας γίνονται τα εσωτερικά μοντέλα για τις μετέπειτα σχέσεις μας, και γυρνώντας εκεί αποκωδικοποιούμε το γιατί πολλών σχέσεων και δυσκολιών που αντιμετωπίζουμε στο σήμερα.

Όχι δεν φταίνε οι μητέρες μας για όλα, όμως είτε το θέλουμε είτε όχι, είναι οι κύριοι φροντιστές όταν ήμασταν μωρά και ο τρόπος που σχετιστήκαμε (ή όχι), μαζί τους έχει εγγραφεί μέσα μας. Αν νιώσαμε ασφάλεια, κατανόηση, ανακούφιση αυτό έχει καταγραφεί, αν αντίθετα νιώσαμε αγωνία, ότι κάνεις δεν ήταν εκεί για να μας φροντίσει, αν βιώσαμε εγκατάλειψη, επίσης έχει καταγραφή στον τρόπο πρόσδεσης, στον τρόπο, που με άλλα λόγια μάθαμε να «δενόμαστε» με τους άλλους και τι να περιμένουμε από αυτούς. Όμως δεν είναι μόνο η μητέρες μας, είναι και οι πατεράδες μας, και όλα τα πρόσωπα που ήταν κοντά κατά την ανατροφή μας.

Σε μια ερευνά σχετικά με το τι βοηθάει στην ανθεκτικότητα των παιδιών, βρέθηκε ότι παιδιά που οι γονείς τους δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν επαρκώς στον γονεϊκό τους ρόλο και είχαν όλες τις προδιαγραφές να μην τα καταφέρουν μετέπειτα στη ζωή, η παρουσία άλλων ανθρώπων, ενός θείου, δασκάλου, κληρικού, ενός σημαντικού άλλου,  που ήταν παρόν για τις ανάγκες τους, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη τους.

Πρόσφατα διάβασα ένα βιβλίο με τον τίτλο του άρθρου (“Everybody can have a happy childhood”) και ήδη από τον τίτλο μου έκανε εντύπωση. Πως μπορεί όλοι να έχουν μια χαρούμενη παιδική ηλικία όταν τόσοι και τόσοι έζησαν δύσκολα παιδικά χρόνια; Αυτό που ο συγγραφέας υποστηρίζει είναι πως πίσω από την κυρίαρχη αφήγηση, μπορεί να κρύβονται πτυχές που αμελούμε και που ίσως αναδεικνύουν διαφορετικές πτυχές της παιδικής μας ζωής. Με αφορμή λοιπόν το βιβλίο, θυμήθηκα την περίπτωση ενός άντρα που ήρθε σε με έμενα μετά τον ξαφνικό θάνατο του πατέρα του. Ένιωθε πολύ πληγωμένος καθώς ο πατέρας του ήταν απών από τη ζωή του, εφόσον δούλευε στο εξωτερικό για χρόνια και τώρα που πέθανε, δεν θα μπορούσε ποτέ να αποκαταστήσει αυτή τη σχέση. Είχε φτάσει να νιώθει ασήμαντος και να αμφισβητεί αν τον είχε πραγματικά αγαπήσει ο πατέρα του. Για καιρό οι αφηγήσεις του αφορούσαν από πόσα γενέθλια ο μπαμπάς του έλλειπε, σε πόσες φωτογραφίες ήταν απών, πως έμαθε μόνος του ποδήλατο και άλλες παρόμοιες καταστάσεις. Εγκλωβισμένος σε αυτήν την ιστορία πείθονταν πως δεν ήταν αρκετά σημαντικός. Μετά από αρκετή δουλειά, θυμήθηκε ότι ο μπαμπάς του πάντα έστελνε το δώρο για τον γιό του έγκαιρα και το συνόδευε με μία κάρτα. Χωρίς όμως αυτή η ανάμνηση να του αλλάξει το συναίσθημα γιατί όπως διευκρίνισε, ο μπαμπάς του απέφευγε να του μιλάει έστω στο τηλέφωνο για να του ευχηθεί. Οπότε θεωρούσε ότι ήταν απλά αρκετά τυπικός και συνεπής.

Αυτό που δεν ήξερε, και έμαθε ρωτώντας, είναι πως ο μπαμπάς του απέφευγε την ημέρα των γενεθλίων του να του μιλάει στο τηλέφωνο γιατί τον έπαιρναν τα κλάματα που έπρεπε να ζει στο εξωτερικό και να στερείται το μεγάλωμα του γιού του για στέλνει τα απαραίτητα λεφτά.

Όλα αυτά είναι σημαντικό να τα έχουμε ως επαγγελματίες στο μυαλό μας αλλά και ως άτομα, μιας και ολοένα και περισσότεροι Έλληνες μεταναστεύουν στο εξωτερικό για ένα καλύτερο μέλλον και οι σχέσεις όπως τις ξέραμε θα αλλάξουν.

Δεδομένου ότι οι γονείς θα είναι πάντα ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, είτε με την παρουσία είτε με την απουσία τους, αξίζει κάποια στιγμή να αναζητήσουμε μία διαφορετική ματιά στη σχέση μαζί τους.

Το παρελθόν μπορεί να μην καταδικάσει το παρόν και το μέλλον μας, αν εμείς επεξεργαστούμε σωστά τα βιώματά μας και συνειδητά αποφασίσουμε για το πως θέλουμε να συνεχίσουμε τη ζωή και τις σχέσεις με τους αγαπημένους και σημαντικούς μας ανθρώπους.

Έρα Μουλάκη
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

TAGS: γονείς • γονείς και παιδιά • επανεκτίμηση • σχέσεις