«Απιστία: ποιες λέξεις σας έρχονται στο μυαλό όταν σκέφτεστε την απιστία;» Με αυτή την ερώτηση άνοιξε την συζήτηση η Esther Perel την παρουσίαση της στο συνέδριο “The evolution of Psychotherapy” που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2017 στο Aneheim, της California. Οι λέξεις που μας έρχονται στο νου συνήθως έχουν αρνητική χροιά και σημασία. Όμως μεταξύ των λέξεων όπως θυμός, προδοσία, πληγή, φλερτ, τραύμα, ασυγχώρητο, ζήλια, ακούστηκε και η αγάπη, η ελευθερία, η εμπειρία. Λέξεις που συνήθως είναι απαγορευμένες όταν μιλάμε για μια σχέση έξω από την επίσημη σχέση.

Η απιστία παίρνει τέτοιες διαστάσεις γιατί έχει υπαρξιακές διαστάσεις για όλους, ισορροπεί μεταξύ της επιθυμίας και της προδοσίας. Συναισθημάτων που πάντα διακινούν τους ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και δέσμευσης. Συχνά παρουσιάζεται σαν να αφορά λίγους, όμως αν αναλογιστούμε δεν υπάρχει σχεδόν κανείς που να μην έχει επηρεαστεί από μια ιστορία απιστίας, των γονιών του, κάποιων κοντινών φίλων του, μιας δική του/της σχέσης, έχοντας απατήσει ή βιώσει από την άλλη πλευρά την απιστία. Άρα είναι ένα θέμα μου μας αφορά όλους και χρειάζεται να μπορούμε να μιλάμε για αυτό απελευθερωμένοι από ταμπού. Αν θέλουμε να δούμε τι αφορά, θα πρέπει να χωράνε και λέξεις όπως ελευθερία, πειραματισμός, αγάπη καθώς και άλλες πολλές, που δίνουν μια άλλη οπτική στην σημασία που έχει για κάποιον η πράξη αυτή.

Όπως έχει εξελιχθεί ο γάμος και οι σχέσεις στις μέρες μας, οι συνύπαρξη δυο ανθρώπων, δεν είναι πια σκοπός ζωής, ή θέλημα θεού, αλλά απορρέει από την επιθυμία δυο ανθρώπων να μοιραστούν τη ζωή τους. Όταν όμως μιλάμε για θέματα καρδιάς  και συναισθημάτων, τότε έρχονται και τα μπερδέματα, συνυφασμένα στη φύση του ανθρώπου.

Όσοι έχουν βιώσει την απιστία ξέρουν τον πόνο και την στεναχώρια που έχει μια τέτοια εμπειρία, ο κόσμος όπως τον ξέραμε αλλάζει, η πίστη μας ότι η ζωή είναι ωραία, ότι τα πράγματα μπορούν να έχουν αίσιο τέλος καταρρέει. Συνήθως συμπάσχουμε με αυτόν που την υφίσταται και απορρίπτουμε αυτόν που πρόδωσε.

Θα πρέπει όμως να δούμε το θέμα της απιστίας πιο σφαιρικά. Η προδοσία έρχεται με πολλά πρόσωπα: αδιαφορία, παραμέληση, κακία, λεκτική κακοποίηση κ.ά. Κάποιες φορές το θύμα της απιστίας δεν είναι το θύμα μέσα στον γάμο, όπως επισημαίνει η Esther Perel. Όλοι έχουμε ακούσει διάφορες αφελείς δικαιολογίες που έχουν ειπωθεί: δεν μετράει γιατί ήταν για μια βραδιά, δεν τον/την φίλησα άρα δεν είναι σχέση, δεν βγάλαμε τα ρούχα μας, ήταν μόνο για μια φορά, που μας κάνουν να χαμογελάμε για τον τρόπο μεταστροφής αυτού που πραγματικά έχει γίνει. Όμως αν ανοίξουμε λίγο περισσότερο συζήτηση γύρω από το τι είναι απιστία, θα πρέπει να ψάξουμε και απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: είναι απιστία όταν ο σύζυγος σου δεν θυμάται πια το όνομα σου, όταν δεν κοιμάται στο ίδιο κρεβάτι με σένα και λείπει στη δουλειά μέχρι τα ξημερώματα, είναι απιστία όταν η σύζυγος σου σε σιχαίνεται εδώ και χρόνια και προσποιείται στο σεξ ή όταν προτιμάει να συνομιλεί διαδικτυακά με φίλους αγνοώντας επιδεικτικά την ύπαρξή σου στο σπίτι;

Το κλασικό σενάριο στο οποίο ο άντρας κάνει την εξωσυζυγική σχέση και δεν πρέπει να τον ξανά εμπιστευτεί η γυναίκα αποτελεί πια την εξαίρεση μιας και τα δύο φύλα απιστούν και οι λόγοι κάθε φορά είναι διαφορετικοί. Κάτι που μας υποχρεώνει να ξανά σκεφτούμε το κεφάλαιο απιστία. Δυστυχώς δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις, και το σίγουρο είναι ότι υπάρχουν έντονα, και κυρίως πολύ αρνητικά και επώδυνα συναισθήματα.

Η επιλογή ενός συντρόφου να παραμείνει στη σχέση ή το γάμο, ενώ έχει απατηθεί, είναι το νέο κοινωνικό ταμπού. Αν κάποιος ή κάποια το επιλέξει, δεν έχει με ποιον να το μοιραστεί γιατί είναι κατακριτέο, έτσι συχνά οδηγείται στην απομόνωση και καλείται να κρατάει ένα μυστικό, προστατεύοντας ουσιαστικά το άτομο που τον/την έχει πληγώσει.

Κάποιες φορές, κάποια ή κάποιος μπορεί να βγει εκτός γάμου, γιατί θέλει να δει μια άλλη εκδοχή του εαυτό του από αυτό που έχει γίνει μέσα στο γάμο. Δεν θέλει να αφήσει τον /την σύντροφο του. Για την ακρίβεια η ανάγκη του/της, αυτή δεν έχει να κάνει με τον γάμο ή τον άλλο, αλλά με μια δική του/της ανάγκη.

Αν πραγματικά θέλουμε να μιλήσουμε για την απιστία θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει «απιστία». Κάποιες λέξεις κλειδιά στην προσπάθεια ορισμού της ίσως είναι η ύπαρξη μυστικότητας (κάτι γίνεται κρυφά), η συναισθηματική εμπλοκή, και η επιθυμία (την επιθυμία που είτε εκδηλώνεται είτε μένει στο μυαλό). Η απιστία έχει να κάνει με την επιθυμία και όχι μόνο με το σεξ.

Η απιστία έχει να κάνει με την προδοσία, το τραύμα, αλλά και με την ελευθερία, τον πόθο, την αγάπη και την εξερεύνηση. Εξάλλου το συναισθηματικό κόστος, δεν ορίζεται από την φύση της απιστίας. Θα ήταν παράλογο να πιστεύαμε ότι τόσοι άνθρωποι ρίσκαραν να χάσουν τα πάντα για το τίποτα. Ίσως υπάρχει κάτι παραπάνω εκεί.

Δεν υπάρχουν σχέσεις εγγυημένα στεγανοποιημένες από την απιστία. Όπως μια απιστία μπορεί να διαλύσει μια σχέση, μπορεί και να την ξαναχτιστεί πιο δυνατή. Ο τρόπος για να προχωρήσει η σχέση αντί να διαλυθεί είναι οι δύο σύντροφοι να επιλέξουν να μιλήσουν για τους πιο βαθύς πόνους που διακινήθηκαν, για τις αγωνίες και τις επιθυμίες τους, και όχι απαραίτητα για τις λεπτομέρειες του περιστατικού.

Η αντίδραση στο εδώ και τώρα και η δέσμευση σε ένα νέο πιο γερό μαζί, είναι αυτό που βοηθάει να ξανά χτιστεί η εμπιστοσύνη. Κάτι καθόλου εύκολο αλλά όχι ακατόρθωτο. Το αν αξίζει τον κόπο η προσπάθεια, έχει να το απαντήσει το κάθε ζευγάρι.

Περισσότερες πληροφορίες στο βιβλίο της Esther Perel: “The State of Affairs: Rethinking Infidelity”

TAGS: απιστία • αποδυνάμωση σχέσης • εμπιστοσύνη • ερωτική ευτυχία • ζευγάρια • σχέσεις • χτίσιμο σχέσης